Wij schreven ‘nieuw sociaal Hoogeveen’ in zomer 2020. Daarmee willen we een antwoord geven op de uitdagingen die zich voordoen in het sociaal domein/participatiewet. Daarmee willen we kijken wat we kunnen doen aan een sociaal, actief en rechtvaardig beleid. Waarom?
Het CDA Hoogeveen werd net als andere partijen geconfronteerd met financiële tekorten en bezuinigingen. Uiteindelijk ook op het sociaal domein. Daarbij is geconstateerd dat gewerkt moet worden aan een transformatie (paradigmashift) van het gehele sociaal domein. Alle voorbereidingen hebben ons geïnspireerd om te komen tot de ‘radicale ommekeer’. Dit begrip komt van Divosa, bij monde van haar voorzitter Erik Dannenberg. Afgelopen halfjaar heeft de CDA fractie uitgebreid onderzoek gedaan naar de feitelijke situatie in Hoogeveen en daarbij hebben we van andere gemeenten, andere politici en deskundigen adviezen opgehaald om te kijken of we in Hoogeveen een extra stap kunnen doen. Het is op dit moment in Hoogeveen niet heel slecht gesteld, maar CDA denkt dat we wel een extra stap mogen doen, zeker voor hen die langdurig in de bijstand zijn opgenomen. Liefst bij een reguliere werkgever. Maar we kijken verder dan betaald werk. Het is wel ons eerste en grootste doel. Daar beginnen we mee. Maar we zijn realistisch, het is dus niet het enige doel. ‘Van de bank afkomen’ kan op verschillende manieren en heeft zo veel meer positieve effecten als meer inkomen. Zelfvertrouwen, energie, sociale contacten, gezondheid. Dat willen we een positieve impuls geven.
Missie is de baas
Zoals vaak gezegd ‘een hond heeft een baas’ en professionele medewerkers een missie. Een gezamenlijke missie. Wij werden in oktober 2021, op het congres van Social Enterprise.nl heel positief verrast door het paspoort van de gezamenlijke afdelingen van de gemeente Amersfoort. Daarom in de inleiding al een eerste actiepunt.
A0: Onderzoek het paspoort Werk, inkomen en zorg van de gemeente Amersfoort en formuleer de missie voor de samenwerkende afdelingen van de gemeente Hoogeveen. Communiceer het paspoort en presenteer het zichtbaar in gemeentelijke ruimte en vooral op het werkplein.
Bijbelse fundamenten
Dit document kent uitersten. Enerzijds gaan we uit van 2 Thessalonicenzen 3, ‘wil niet werken wil zal niet eten’ en anderzijds Galaten 2:’onze enige verplichting was het dat wij de armen ondersteunden’. Als je door het document leest dan hopen we echter dat je ziet dat wij ons aansluiten bij Mattheüs 25:15 waar Jezus vertelt dat de heer aan drie slaven ieder een verschillend bedrag toevertrouwt. Elke slaaf ontvangt een bedrag in overeenstemming met zijn bekwaamheid, zijn natuurlijke aanleg. De eerste slaaf ontvangt 5 talenten (equivalent van 125 jaarsalarissen),de tweede slaaf 2 (equivalent van 50), en de derde ontvangt 1 talent (equivalent van 25 jaarsalarissen). Natuurlijk slaat deze gelijkenis (en die van de 10 ponden bij Lukas) op de waarde van de liefde van God door de Heilige Geest, en die is niet in een geldsom te vatten. Maar wil gebruiken deze gelijkenis om iedere discipel ontvangt.. Ieders ‘bekwaamheid’ wordt volledig ‘gevuld’: Dit parallel willen we ook graag leggen met de inwoners van Hoogeveen die een beroep doen om de P-wet. Wij denken dat iedereen iets kan betekenen. Ieder mens telt.
Brede welvaart
Het CDA Hoogeveen pleit al enige tijd[1] voor toepassen van sturing en verantwoording volgens ‘Brede Welvaart’ en de raad van Hoogeveen heeft dat op 23 september een motie van het CDA Hoogeveen op dit punt aangenomen. Vanuit ‘brede welvaart’ en de link met de SDG’s (Sustainable development goals van de VN[2]) willen we dit document schrijven. SDG-no. 4 gaat in op tegen gaan van armoede. Dat past bij ‘nieuwe sociaal Hoogeveen’. Zeker onder kinderen, maar ook dat begint bij het tegengaan van armoede bij hun ouders, verzorgers. Zoals u hieronder ziet kunnen de Hoogeveense indicatoren op de Nederlandse schaal nog we wat stappen maken….
Hierbij enkele indicatoren uit ‘hier en nu’ van welzijn en arbeidsmarkt:
Kwaadwillende minima
Dat is mooi dat CDA Hoogeveen vind dat ‘ieder mes telt’, maar er is ook misbruik en zeker veel calculerend gedrag. Zijn we daarin niet naïef? Dit document gaat uit van de stelling ‘de meeste mensen deugen’. Voor degenen die niet deugden hebben we sociale recherche en sanctiebeleid. Wij hopen echter dat onze voorstellen die uitgaan van belonen van positief gedrag en vol zit met moreel appel ook effect zullen hebben. Belonen werkt beter dan straffen. Toch sluiten we deze paragraaf af met ‘misbruik moet gestraft’. Vooral omdat het niet solidair is.
Verdere uitgangspunten voor deze notitie en dus ook voor de voorstellen in deze notitie zijn:
- Definitie niet belangrijk
Veel definities kunnen er op mensen met problemen geplakt worden. In de verschillende beleidsdomeinen hebben dezelfde personen een verschillende definitie. Het is de vraag zo stelde Erik Dannenberg of mensen afstand tot de arbeidsmarkt hebben of de arbeidsmarkt afstand van de mensen heeft. Omdat iemand soms minima is, dan weer iemand met afstand, dan weer laaggeletterde, of iemand met problematische schulden. Daarom zouden we het moeten hebben over de Hoogeveners met een laag inkomen, de Hoogevener met uitdagingen. Uitdagingen die veelal uitmonden in financiële uitdagingen. Kortom welke definitie iemand vanuit wet of regeling meekrijgt zou niet belangrijk moeten zijn. De overheid is er om iemand met haar of zijn uitdagingen te helpen. Te helpen naar inkomenszekerheid, werk en een zinvol bestaan.
2. Praktisch houden
Wij pleiten er voor om het praktisch te houden. Dus geen grote projecten, projectteams of stuurgroepen. Graag laten we mensen uit de uitvoering en beleid hiermee aan de slag gaan. Ook zijn we terughoudend met pilots, vaak omdat deze ook een positie buiten de reguliere processen krijgen. We maken daarbij echter één uitzondering: als het mogelijk is om een (landelijke) pilot te worden op het vlak van ‘maatwerk middels de garantie-inkomens-methode’ dan zou Hoogeveen daar voor moeten gaan. We beginnen dit rapport dan ook na de probleemanalyse in Hoofdstuk 1 met, in Hoofdstuk 2, deze visie.
3. Grondwaarden naleven
De doelstelling van ‘Nieuw Sociaal Hoogeveen’ is om te werken aan minimaregelingen die effectief, toegankelijk, sociaal en rechtvaardig zijn. Dit leiden wij af van de grondwaarden van de christendemocratie. Belangrijkste grondwaarde van het CDA is dezen is die van solidariteit.
Graag lichten we deze termen toe:
- Solidariteit werkt bij ons twee kanten op. Zij die het alleen niet kunnen redden verdienen onze steun, zij die het niet willen redden hollen het systeem uit en maken het voor ander moeilijker. Dan moeten we uit solidariteit met de kwetsbaren daar ook op ingrijpen. Dan speelt dat we dit minder rechtvaardig vinden.
- Effectiviteit is gericht op een bepaalde uitstroom. Ook voor mensen die lang in de bijstand zitten (in jargon in fase 3 en 4). Niemand mag de kans onthouden worden om te werken aan zingeving en in onze westerse samenleving is voornamelijk dat door via (vrijwilligers-) werk ergens aan bij te dragen;
- Toegankelijk wil vooral zeggen, begrijpelijk en transparant. Taal en vooral gevolgen van regelingen moeten eenvoudig te doorzien zijn. Onzekerheid stimuleert dat iemand met een regeling of toeslag geen stappen durft te zetten en liever zeker is van zeer laag inkomen dan werkt aan onzeker hoger inkomen. Daarnaast geeft een onduidelijke regeling veel stress en dat werkt ook verlammend;
- Sociaal wil zeggen passend bij de financiële situatie waarin iemand verkeerd. Hoewel mensen in verschillende situaties verkeren, zullen we werken aan acceptabel inkomen voor iedereen;
- Rechtvaardig, wil zeggen dat indien iemand die zichtbaar wel kan, maar niet wil, wij ook scherp in de bejegening willen zijn. Met alle ervaringen vanuit de toeslagenaffaire zijn we wel voorzichtig met het stigmatiseren en voor het label van fraudeur mag pas naar degelijk onderzoek worden gebruikt. Ook dan moet iemand rechtvaardig behandeld worden.
Effectief wil zeggen dat we minimaal 20% uitstroom[3] op jaarbasis willen bereiken
In het laatste hoofdstuk verwijzen we naar de bronnen voor deze rapportage. Ambtelijke staf, bestuur Hoogeveen, maar ook tweede Kamerleden, wethouders[4] met goede voorbeelden, hoogleraren, collega-raadsleden in den lande (zeker die waar pilots draaien), cliënten via clientraad of individueel, vele hebben ons ideeën gegeven. Natuurlijk hebben we literatuur gebruikt. We noemen Stimulanz, Movisie (Janny Bakker bijv.), Divosa, social enterprise.nl en Sociale Vraagstukken.
Twee boeken (we noemen deze als aanbeveling om te lezen) hebben ons op verschillende sporen gezet:
- Gezond Verstand in het sociaal domein, van systeemdenken naar mensdenken, van Anne Vrieze (m.n. hoofdstuk 5);
- Nieuw Sociaal Contract, van Dr. Pieter Omtzigt (m.n. deel III van het boek: ‘Hoe modellen Nederland bepalen’ en de inspiratie die hij beschrijft inzake Thomas van Acquino[5];
Wij bedanken allen die ons bij deze visie hebben geholpen.
[1] Verantwoording afleggen: Jaarrekening 2018 (cda.nl)
[2] Alles wat je moet weten over de SDGs | SDG Nederland
[3][3] Natuurlijk afhankelijk van de instroom en startkwalificaties. Daarover dadelijk meer.
[4] Met name wethouders Zwiers, de Bruyn, Heykoop en Douwstra.
[5] Meer weten over P. Omtzigt en T. Acquino: Nieuw sociaal en Aquino – Kreuzeman