Wat verstaan we onder een instapbaan?

Naast de maatregelen om bij het starten van een baan de drempel van de armoedeval terug te dringen zijn nog meer maatregelen nodig om aan de slag te gaan bij een bedrijf als je langdurig niet gewerkt hebt. Hoewel dit door het wetenschappelijk instituut van het CDA dé basisbaan[1] genoemd wordt, vinden we de term instapbaan praktischer. De basisbaan zoals deze nu in pilots in enkele gemeenten wordt toegepast, heeft (a) niet onze voorkeur en (b) staat lager op onze ‘trap’.

In onze visie mag iemand aanspraak maken op een instapbaan (en straks op een basisbaan) als er voldoende gedaan is om tot een reguliere baan te komen. Het salaris ligt ten minste boven het bijstandsniveau, met de mogelijkheid van loondispensatie voor de werkgever. In de praktijk zien we wel dat gemeente daar dan van de werkgever ook als tegenprestatie een 1-jaarscontract voor verlangen. Daarnaast is het cruciaal dat de kaartenbakken van de gemeenten (dus per arbeidsmarktregio wellicht) goed toegankelijk zijn. In Hoogeveen hebben we in het verleden goede ervaring om ondernemers daar actief bij te betrekken. De arbeidsmarktcrisis motiveert ondernemers des temeer.  Wij denken dat een initiatief als ‘zodat het netwerkt’ waarbij ook het onderwijs nauw betrokken was kan zorgen voor een netwerk van werkplein/EZ met ondernemers en onderwijs om gezamenlijk dit probleem aan te pakken.  Overigens stelt het CDA voor om de loondispensatie te versimpelen in drie looncategorieën.

De instapbaan is de kans om in het bedrijfsleven te starten met een tweede carrière.

Wat zijn de belangrijke kenmerken voor de instapbaan:

  1. De instapbaan bevindt zich bij het bedrijfsleven en is geen gesubsidieerde baan bij een overheidsinstelling, daarmee is het risico van verdringing ook niet aan de orde;
  2. Er is sprake van opleiding/scholing betaald door de werkgever, de instapbaan is vaak ook geen stereotypische basisbaan met laag opleidingsniveau;
  3. Er is sprake van begeleiding (bij voorkeur door een derde partij met deze kwaliteiten);
  4. Het in een instapbaan met een laag salaris, maar met perspectieven en betrokkenheid. De kansen om door te groeien naar een volwaardige positie als werknemer.
  5. Voor de werkgever is dus loondispensatie mogelijk als er een afstand bestaat tussen de bijstand en het minimumloon.
  6. Niemand wordt gedwongen om de instapbaan (of wijkbasisbaan) aan te nemen, in onze trap kom je uiteindelijk wel steeds lager te staan en uiteindelijk kom je op het punt van (goed) burgerschap waarbij een tegenprestatie gevraagd kan en mag worden;

Wethouder Friso Douwstra van Leeuwarden wist in 3 jaar tijd de uitstroom van de bijstand op 800 te krijgen. Gouden regel daarbij is wel dat niemand (ook de wethouder niet) gaat op bedrijfsbezoek zonder drie geschikt geachte CV’s mee te krijgen en die met de ondernemer door te spreken.

Voor wie is deze baan?

Mensen met een uitdaging op de arbeidsmarkt waarbij de verwachting is dat deze relatief (moet worden vastgelegd welke termijn) snel zelf aan werk kunnen komen worden in eerste instantie niet opgeroepen voor deze (lagere) trede. Uiteindelijk is de doelgroep die mensen die de kans lopen op langdurige werkloosheid of die inmiddels langdurig werkloos zijn. Daarbij moet naar onze mening gewerkt worden met voorzichtige stappen op de nieuw sociaal ladder.

Loondispensatie

De instapbaan betaald meer dan het bijstandsniveau, zodat werken loont. Onder het niveau van het minimumloon kan werkgever dus loondispensatie (LKS) krijgen. Dat is nu ook al zo. CDA stelt voor om de loonwaarde te versimpelen tot drie percentages: 50%, 70% of 90% van het WML. Loondispensatie vult dus verschil tussen bijstand en WML aan.

Vaak wordt de LKS gecombineerd met de Go Riskpolis (geen ziekterisico’s voor werkgevers, geldt alleen voor langer dan 2 bijstand). Uit onderzoek blijkt dat deze maatregelen niet of niet voldoende bekend zijn in de markt. Daar ligt nog een uitdaging die we behandelen in H11 communicatie.

Begeleiding

Belangrijk is dat de werkende na de start niet haar of zijn lot wordt overgelaten. Om het tot een succes te maken is het belangrijk dat iemand ook na de start begeleid wordt. De gemeente blijft verantwoordelijk voor het organiseren van begeleiding en dat zijn op het psychosociale vlak voor wie dat nodig heeft. Zie ook het artikel over het nazorgloket.

[1] Nieuw WI-rapport: Met basisbaan sneller terug naar werk (cda.nl)

Of wil je dit rapport in youtubefilmpje bekijken? Slidecast WI-rapport ‘De baan als basis’ – YouTube